iyi hal indirimi, yargılama sonucunda cezalandırılmasına karar verilen failin, verilen cezanın yasa ile belirlenen “failin geçmişi, sosyal ilişkileri, yargılama sırasındaki tutum ve davranışları” gibi nedenlerle indirilmesidir.
Günlük yaşamda sık sık karşılaştığımız, medyaya yansıyan birçok davada adı geçen iyi hal indirimi, yargılama sonucunda cezalandırılmasına karar verilen failin, verilen cezanın yasa ile belirlenen “failin geçmişi, sosyal ilişkileri, yargılama sırasındaki tutum ve davranışları” gibi nedenlerle indirilmesidir. Kamuoyuna yansıyan ve toplumda tepki uyandıran suçlar bakımından iyi hal indirimi uygulanması zaman zaman tartışmalara neden olmakta, ağır ve infial uyandıran bir suçta failin cezasının indirilmesinin doğru olup olmadığı tartışılmaktadır.
Sanığın yargılama sırasında takım elbise giymesi, mahkemeye karşı saygılı bir tutum içerisinde olması, yargılamanın gidişatını olumsuz etkileyecek davranışlardan kaçınması, iyi hal indirimini gerektirir mi? Benzer hallerde suç ne kadar ağır ve yarattığı etki ne kadar vahim olursa olsun iyi hal indirimi uygulanması doğru mudur? Bu soruların hukuki bir bakış açısıyla yanıtlanması için iyi hal indirimine yakından bakalım.
TCK’nun 62. Md.si:
“Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmi beş yıl hapis cezası verilir.Diğer cezaların altıda birine kadar indirilir.
Takdiri indirim nedeni olarak ,FAİLİN GEÇMİŞİ, SOSYAL İLİŞKİLERİ, FİİLDEN SONRAKİ VE YARGILAMA SÜRECİNDEKİ DAVRANIŞLARI,CEZANIN FAİLİN GELECEĞİ ÜZERİNDEKİ OLASI ETKİLERİ GİBİ HUSUSLAR GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULABİLİR. Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir.” Denmektedir.
Yasa metninden anlaşıldığı üzere, iyi hal indirimi cezayı önemli ölçüde azaltabilmektedir.
İyi hal indirimi için yasa ile belirlenen bu kriterler, son derece geniş, yoruma açık ve esnektir. Failin hal ve tutumu, sosyal ilişkileri ve geleceğine ilişkin bu değerlendirmenin öznel bir nitelik taşıması, hakimin oluşan kanaate göre bir sonuca varması söz konusudur. Kaldı ki yasa açıkça iyi hal indirimini takdiri indirim olarak tanımamıştır. Kanun koyucu zaman zaman davaya bakan hakime takdir yetkisi tanımaktadır; ancak hakimin takdir yetkisini hukuka ve hakkaniyete uygun kullanması zorunludur.
Takdiri indirimi (iyi hal indirimi) uygulayacak hakim de yasa ile tanınan takdir hakkını hukuka ve hakkaniyete uygun biçimde kullanmalıdır.
Takdiri (iyi hal )indirimini düzenleyen TCK’nun 62. Maddesinin gerekçesinde,
“Yaşamın karmaşık ve değişik koşulları ve halleri, durumları kapsaması ve dolayısıyla suçların birbirine göre çok farklı neden, saik ve amaçlarla işlenebilmesi dolayısıyla hukuku, yaşamın zorunluluklarına uydurabilmek için takdiri hafifletici nedenler kurumunun kabul edildiği bilinmektedir. Bunun, yukarıda belirtilenler dışında, diğer bir takım işlevlerinin de varlığı nedeniyle dünyanın bütün hukuk sistemleri, hakime maddede belirtilen yetkiyi vermiştir. Bu kurum kabul olunmadığında ceza adaleti sosyal gerçeklerden kopuk ve soyut bir nitelik alır. Hakimin, maddede belirtilen yetkisini, maddede belirtilen amacı doğrultusunda kullanması, elbette ki, gereklidir ve bu gerekten ayrıldığı takdirde üst mahkemelerin kontrol yetkisi, elbette ki, vardır.” Denmektedir.
Belirtmek gerekir ki; cezalandırma birçok amaç taşır. Ceza hukuku; toplum barışını korumak, kamu düzeni ve güvenliğini korumak, suç işlenmesini önlemek, suç işleyen kimsenin ıslahı, temel hak ve özgürlüklerin korunması gibi bir çok amaç arasında bir denge kurarak, toplumsal gelişmeye katkıda bulunmayı hedefler. İyi hal indirimi ise çoğunlukla , Ceza Hukuku’nun ıslah amacı ile açıklanmaktadır. İyi hal indirimine ilişkin farklı yaklaşımlar bulunmakla birlikte, tüm bu amaçların hukuk ve hakkaniyet çerçevesinde değerlendirilmesi ve amaçlar arasında denge kurularak karara varılması gerektiği muhakkaktır. (İyi hal indirimi hakkındaki Yargıtay kararlarına ilişkin bir değerlendirme için, “iyi hal indirimine ilişkin Yargıtay kararları” yazımızı okuyabilirsiniz.)
İyi hal indirimi takdiri bir indirimdir ,uygulanması zorunlu değildir.Yerel mahkeme takdir hakkını kullanıp kullanmamakta serbesttir.Takdir yetkisini kullanan hakim, hukuk ve hakkaniyet çerçevesinde karar vermekle yükümlü olup keyfi davranamayacaktır.
İyi Hal İle Ceza İndirimi Konusunda Daha Detaylı Bilgi Almak veya Dava Açmak İçin Ofisimizi Arayabilirsiniz.
Aşağıdaki başlıklar da ilginizi çekebilir.
